KEMIJSKI RJEČNIK

ionofore    →   ionophore

Ionofore su male hidrofobne molekule koje olakšavaju prijenos iona kroz lipidne membrane. Postoje dva tipa ionofora: one koje prave kanale u membrani i tako omogućavaju ionima da prođu, i pokretni nositelji naboja koji prenose ione kroz membranu praveći komplekse s njima. Većinu ionofora proizvode mikroorganizmi.

izotropija    →   isotropy

Izotropija je svojstvo molekula i materijala da imaju identična fizikalna svojstva u svim smjerovima.

zakon o očuvanju energije    →   law of conservation of energy

Zakon o očuvanju energije: U izoliranom sustavu energija se može pretvarati iz jednog oblika u drugi, ali ukupna energija ostaje konstantna.

teorija ligandnog polja    →   ligand field theory

Teorija ligandnog polja tumači utjecaj elektronske strukture centralnog iona i prirode liganda na sastav i strukturu kompleksa. Prema teoriji ligandnog polja kompleks se sastoji od centralnog metalnog kationa koji je okružen anionima ili negativnim krajem dipolnih molekula. Na taj su način elektroni centralnog metalnog iona pod utjecajem električnog polja elektrona liganda.

raspadanje    →   decomposition

Raspadanje (dekompozicija) događa se kad se spojevi raspadaju na jednostavnije molekule ili čak originalne elemente. Ovi su procesi ireverzibilni. Primjer raspada je grijanje amonijeva nitrata. Ovim se procesom dobiva dušikov(I) oksid i voda koje je nemoguće ponovno spojiti u amonijev nitrat.

dezoksiribonukleinska kiselina    →   deoxyribonucleic acid

Dezoksiribonukleinska kiselina (DNK ili DNA) molekula je na kojoj se nalaze upute za sintezu specifičnih proteina, tj. za raspored aminokiselina u njihovim polipeptidnim lanacima. DNK je, 1869., otkrio mladi švicarski kemičar Friedrich Miescher (1844-1895). Skoro stotinu godina kasnije, 1953., američki biolog James Dewey Watson (1928-) i engleski fizičar Francis Harry Compton Crick (1916–2004) otkrili su da se molekula DNK sastoji iz dva komplementarna lanca nukleotida koji se spiralno uvijaju jedan oko drugog i povezani su vodikovim vezama.

DNA se sastoji od dušičnih baza purina i pirimidina, šećera s pet ugljikovih atoma, dezoksiriboze i fosfata. Postoje četiri vrste dušičnih baza: adenin (A), gvanin (G), timin (T) i citozin (C). Preko tih baza vodikovim vezama su povezana dva lanca, pri čemu se uvijek vežu adenin i timin odnosno citozin i guanin. Redoslijed baza u jednom lancu u potpunosti ovisi od redoslijeda baza u drugom, komplementarnom lancu. Ovo svojstvo je od velikog značaja prilikom diobe stanice i prenošenja nasljednog materijala. Promjer uzvojnice je 2 nm, razmak između susjednih baza je 0.34 nm a međusobno su zakrenute za 36° te se tako spiralna struktura ponavlja nakon svakih deset nukleotida (duljina jednog zavoja je 3.4 nm).

dijamant    →   diamond

Dijamant (alem-kamen) jest jedan od kristaliziranih oblika elementa ugljika. Najtvrđi je mineral, jake refleksije, većinom bezbojan i proziran. Od primjesa može biti modar, crven, smeđ, žut, zelen i crn. Dijamant nastaje kristalizacijom magme u velikim dubinama. U primarnim ležištima nalazi se u bazičnim eruptivnim stijenama; njihovim trošenjem mogu dijamanti biti isprani i odneseni u pijesak u sekundarna ležišta.

tekući kristal    →   liquid crystal

Tekući kristali su tvari u fizikalnom stanju koje je između kristalnog stanja i taline. To stanje se zove mezofaza, a nastaje pri točki taljenja. Najvažnije mezofaze su nematična, holesterična i smektična koje se razlikuju po molekulskim orijentacijama.

Londonova sila    →   London’s force

Londonova sila jest međumolekularna privlačna sila koja proizlazi iz zajedničkih oscilacija elektronskih oblaka molekula koje se nalaze vrlo blizu jedna drugoj.

kovkost    →   malleability

Kovkost opisuje tvar koja ima sposobnost da kovanjem ili tlačenjem poprimi novi oblik, a da pritom ne pukne.